فرش ایران دوباره در دل جهان جا باز کرد و بازار کشوری که مشتری نخست آن بود را بعد از سال‌ها پس گرفت. براساس آمار رسمی گمرک، در ۳ماه ابتدایی امسال صادرات فرش دستباف شاهد رشد ۱۲۰ درصدی در وزن و ۴۰ درصدی در ارزش بود که از ۶۶ میلیون دلار صادرات فرش به جهان، امریکا سهم ۲۰ میلیون دلار را در این مدت از آن خود کرد.
فرش دتسباف
[caption id="attachment_5963" align="aligncenter" width="600"]
فرش دتسباف ایران پس از 12 سال در آمریکا[/caption]
تلاش برای حضور ایران در آتلانتا
رییس شرکت سهامی فرش ایران از تلاش و پیگیری برای حضور ایران در نمایشگاه فرش آتلانتا خبر داد و گفت: نمایشگاه تخصصی فرش آتلانتا هر سال برگزار می‌شود که ایران نیز پیش از تحریم‌ها در این نمایشگاه حضور داشت اما در ۱۲سال تحریم هیچ غرفه‌ای در این رویداد نداشته‌ایم. محمدرضا عابد در گفت‌وگو با صمت تصریح کرد: در حال حاضر مذاکراتی در حال انجام است که غرفه‌ای متناسب با شأن و جایگاه ایران در این نمایشگاه تخصصی ایجاد کنیم تا تولیدکنندگان ایرانی، نمونه فرش‌های خود را به معرض نمایش بگذارند. به گفته وی، در زمان تحریم نیز ایرانیان مقیم امریکا در نمایشگاه تخصصی فرش آتلانتا حضور داشتند اما نه در قالب پاویون، اما امسال در تلاش هستیم پاویون ایران را در آنجا برپا کنیم. رییس شرکت سهامی فرش ایران همچنین با اشاره به اینکه برای ثبت جهانی نشان فرش ایرانی باید ابتدا در سازمان تجارت جهانی عضو شویم، اظهار کرد: مرکز ملی فرش ایران با همکاری اداره ثبت مالکیت‌های صنعتی در حال ثبت مناطق جغرافیایی فرش دستباف ایران است اما ثبت نوع فرش‌ها و استفاده از قانون کپی رایت در صورتی محقق می‌شود که ایران به سازمان تجارت جهانی (دبلیوتی‌او) بپیوندد. عابد ادامه داد: اگرچه امکان کپی چند طرح فرش ایرانی از سوی دیگر کشورها وجود دارد، اما به دلیل تنوع در طرح‌های‌مان خیلی نگران این موضوع نیستیم که کشورها طرح‌های ایرانی را کپی کنند بلکه نگرانی اصلی از این بابت است که فرش خود را به نام ایران عرضه کنند. در این صورت باید بتوانیم براساس قانون کپی رایت از موضوع حمایت کنیم. وی تصریح کرد: در قانون مالکیت جغرافیایی نیز کشورهای رقیب مانند هند و پاکستان که از نام ایران برای فروش فرش‌های خود استفاده می‌کنند، عضو معاهده لیسبون نیستند تا بتوانیم علیه آنها شکایت کنیم. در واقع فقط ۴۰ کشور عضو کنوانسیون لیسبون هستند، در حالی که اگر رقیبان ما هم عضو بودند با استفاده از این قانون در مقابل آنها می‌ایستادیم.
نتیجه خوب برجام
رییس شرکت سهامی فرش ایران اظهار کرد: فرش‌هایی که به امریکا یا کشورهای اروپایی می‌رود براساس سلیقه مشتریان بافته می‌شود و صادرکنندگان با شناخت و مطالعه از بازار کشورهای هدف در زمینه طرح و رنگ فرش‌ها، فرش را صادر می‌کنند چراکه در غیر این صورت فرش‌ها بازگشت داده می‌شود. عابد با اشاره به آمار صادرات ۳ ماه ابتدایی امسال گفت: این امر نشان از رشد خوب و مثبتی دارد چرا که ۲۰میلیون دلار از میزان صادرات در این مدت مربوط به امریکاست که سال گذشته نداشتیم. به گفته وی، رشد صادرات چه از لحاظ وزنی و چه ارزشی ناشی از اقدامات پسابرجام است که ابتدا تحریم امریکا برداشته شد و حالا فرش ایران به طور مستقیم به آنجا صادر می‌شود و در نهایت اینکه حتی به کشورهایی هم که مشکل نقل و انتقال پول داشتیم، افزایش صادرات داریم.
نیاز فرش ایرانی به تبلیغات دوباره فرش ایران با عنوان غیررسمی «پرشین کارپت» (فرش ایرانی) در جهان شناخته شده که پیش از تحریم نیز جایگاه بسیار والایی داشت اما با گذشت این همه سال و محدودیت‌های موجود نیاز دوباره به شناساندن فرش ایرانی به جهان وجود دارد چراکه هم سلیقه‌ها تغییر کرده و هم روابط تاحدودی سرد شده است. برهمین اساس، نایب رییس پیشین اتحادیه فرش دستباف ایران معتقد است: برای حضور در نمایشگاه تخصصی فرش امریکا باید شرایط را فراهم کرد و با پیش‌زمینه‌های مناسب وارد این بازار و نمایشگاه شد. رضی میری در گفت‌وگو با صمت با اشاره به اینکه بدون تبلیغ، مطالعه و تحقیق بازار هدف حضور در نمایشگاه دستاوردی برای ما نخواهد داشت، تصریح کرد: باید بازاریابی و بازارسازی کنیم و پیش از حضور تیم مشخصی را در آنجا تشکیل دهیم تا برای فرش ایران اقدامات توسعه‌ای انجام دهند و بعد از آن در نمایشگاه حضور یابیم. وی ادامه داد: در این نمایشگاه تاجران کارکشته و حرفه‌ای حضور دارند و کسی هم نیست که در آنجا فرش ایران را نشناسد و چون آنها از این هنر صنعت آگاه هستند و آن را می‌شناسند حضور بی‌برنامه و بدون پیش‌زمینه‌های لازم در این نمایشگاه فایده‌ای ندارد. رییس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران تاکید کرد: فرش، نشانه‌ای است که در مجموعه دکوراسیون داخلی وجود دارد و درکشوری مانند امریکا که پارادایم استفاده از یک کفپوش در قالب معماری داخلی است، تا توجه معماران داخلی را جذب نکنیم نمی‌توانیم حضور موفقی داشته باشیم. به گفته میری، در حال حاضر آنچه در بازار امریکا به عنوان یک کفپوش مطرح است عنصری است متفاوت با فرش ایرانی. برای ورود مناسب و شناساندن فرش ایرانی درشرایط کنونی در امریکا نیاز به بودجه بالایی داریم که دولت باید وارد عمل شود. قبل از اینکه وارد بازار هدف شویم باید بستر را فراهم کنیم. این فعال صادراتی فرش ایران بر موضوع تبلیغات تاکید بسیاری دارد و می‌گوید: نباید فکر کنیم چون زمانی فرش ایرانی نشان شناخته شده‌ای در جهان بود دیگر نیازی به اقدام جدید و تبلیغات نیست؛ این در حالی است که نشان جهانی مرسدس بنز از زمان آغاز فعالیت خود تا همین حالا روزی نبوده تبلیغ جدیدی در جهان انجام نداده باشد، با وجود اینکه همه می‌دانند این نشان در چه جایگاهی قرار دارد. رییس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران اظهار کرد: ما باید به منظور ایجاد یک بازار برای فرش ایرانی در جهان تلاش کنیم، پول خرج کنیم و زبان بین‌المللی را بشناسیم که این اقدامات را هنوز به درستی انجام نداده‌ایم.
فرآیند ثبت جهانی فرش
پژوهشگر و کارشناس رسانه‌ای حوزه فرش دستباف با اشاره به اهمیت فرش ایرانی در صادرات غیرنفتی کشور و همچنین کپی‌برداری از فرش ایرانی به عنوان نشانی مشهور و معتبر اظهار کرد: طرح‌ها و نقشه‌های اصیل ایرانی در کشورها دیگر کپی‌برداری شده و به نام فرش ایرانی به بازارهای جهانی عرضه می‌شود، در حالی که مبدا جغرافیایی آنها ایران نیست. آذر رسولی به صمت گفت: اثر فوری و اولیه این تقلید و کپی‌برداری، ایجاد شکاف و فاصله میان فرش و سنت‌هایی است که از آن نشات گرفته است. ضمن اینکه این موضوع دیدگاه و سابقه ذهنی مصرف‌کننده خارجی را درباره مبدا محصول- که خود سرمایه بسیار عظیمی است- مخدوش می‌کند. به گفته وی، بخشی از این مشکل، ناشی از کمبود آگاهی‌های حقوقی و نبود تسهیلات مورد نیاز برای استفاده از بستر حقوقی موجود در کشور و فراتر از مرزهای ما است، از این‌رو حراست و پاسداری از ذخیره سرشار فرش ایرانی و طرح و نقش آن بر بستر معاهده‌های حقوقی بین‌المللی در دستور کار مرکز ملی فرش ایران قرار گرفته که یکی از این بسترها ثبت مناطق جغرافیایی فرش دستباف ایران است. این پژوهشگر حوزه رسانه‌ای فرش دستباف با بیان اینکه در مجموع فرش دستباف ۲۹ منطقه جغرافیایی به ثبت جهانی رسیده، ادامه داد: هر منطقه ایران تاثیر ویژه خود را روی ویژگی‌های فرش می‌گذارد، از این رو ویژگی‌های فرش مانند بافت، طرح، نقش، رنگ‌های گیاهی محلی، تار و پود، گره و دیگر ویژگی‌های منتسب و حتی مهارت‌های نیروی انسانی مورد استفاده، متاثر از این مناطق جغرافیایی است. وی تصریح کرد: ثبت ملی به منظور حمایت تجاری و اقتصادی از حقوق فرش مناطق و جلوگیری از سوءاستفاده از نشان و معروفیت فرش آن منطقه انجام می‌شود که تمامی مسئولیت و فرآیند انجام کار بر عهده مرکز ملی فرش ایران است. در همین راستا از سال۱۳۹۰ تاکنون فرش ۴۰ منطقه ایران در سطح ملی به ثبت رسیده است. رسولی افزود: پس از ثبت ملی مناطق جغرافیایی فرش دستباف ایران، فرآیند ثبت جهانی آن در سازمان جهانی مالکیت فکری «WIPo » دنبال می‌شود. ثبت نشان جهانی فرش دستباف مناطق گوناگون ایران، براساس معاهده لیسبون و با یک فرآیند فنی و کارشناسی و مطابق با قوانین بین‌المللی و همچنین قانون حمایت از نشانه‌های جغرافیایی مصوب سال ۱۳۸۳ انجام شده است. وی تاکید کرد: فرآیند ثبت جهانی به طور رسمی از سال ۱۳۸۹ آغاز و در اردیبهشت ۱۳۹۰ با دعوت از تعدادی از مدیران سازمان جهانی مالکیت فکری (وایپو) به ایران و برگزاری سمینار مشترکی بین مرکز ملی فرش، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و سازمان وایپو و همچنین برگزاری جلسات متعدد کارشناسی و بازدید آنها از تعدادی از کارگاه‌های قالیبافی و بازار فرش در تهران و تبریز، ادامه پیدا کرد و در نهایت منجر به توافق بین مرکز ملی فرش ایران و سازمان جهانی وایپو شد. این مدرس دانشگاه با بیان اینکه پس از ثبت ملی مناطق، مرحله آماده‌سازی پرونده مناطق فرشبافی کشور شامل تنظیم اظهارنامه لیسبون به همراه گزارش کارشناسی است، اظهار کرد: پس از سپری کردن این مراحل و آماده شدن پرونده‌ها و کارشناسی از سوی اداره کل مالکیت صنعتی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و پرداخت هزینه ثبت نسبت به ارسال آن به سازمان وایپو که مقر آن در ژنو سوئیس است، اقدام می‌شود. رسولی زمان بررسی و ثبت پرونده‌ها در سازمان جهانی وایپو را یک‌سال دانست و گفت: با رسیدن پرونده به این سازمان، مرحله کارشناسی آغاز شده و چنانچه در این مرحله ایراد و اشکالی گرفته نشود، پرونده برای بررسی و اظهار نظر به تمام کشورهای عضو معاهده لیسبون ارسال می‌شود. پس از پاسخ و اظهار نظر همه آن کشورها، پرونده وارد فاز نهایی شده و در صورت نبود ادعا از سوی کشورهای عضو، به ثبت جهانی می‌رسد اما در صورت هر گونه ادعا و اشکالی از سوی کشورهای رقیب، کشور متقاضی حق دارد با ارائه دفاعیه از جایگاه و حقوق خود دفاع کند. این مدرس دانشگاه تصریح کرد: با طی شدن فرآیند ثبت ملی و ارسال پرونده‌های مناطق فرش ایران به سازمان جهانی وایپو تا به حال ۱۵ منطقه فرش ایران شامل اصفهان، قم،
فرش تبریز، هریس و ماهی خوی (درسال ۱۳۹۲)، نایین،
فرش کاشان، کرمان، مشهد، کاشمر، ترکمن گلستان، اردبیل، یزد، ساروق و همدان (در سال ۱۳۹۳) به ثبت جهانی رسیدند و به تازگی نیز(در سال ۱۳۹۵) ۱۴ منطقه دیگر شامل ایلام، سنقر و کلیایی کرمانشاه، کردی خراسان شمالی، لرستان، تابلوفرش سردرود، ترکمن جرگلان و بجنورد، سیستان و بلوچستان، ورامین، چهارمحال و بختیاری، قشقایی فارس، گبه فارس، اردکان، قهستان و مود بیرجند به آنها افزوده شدند. این فرآیند با تلاش‌های مرکز ملی فرش طی شده است.
منبع :
مرکز ملی فرش ایران
